Meta

Een van de manieren om onze samenleving naar een hoger niveau te brengen, is meer meta-denken. Wat betekent meta? Wat houdt dat concreet in? En wat levert het op?

Meta-denken, is letterlijk op een hoger level denken. Namelijk denken over de mechanismes, de manier van denken.

Geschiedenis

Wanneer je de Tweede Wereldoorlog bestudeert, kun je nagaan wat er allemaal fout gelopen is. Ter wille van het helingproces kunnen wij misdaden, slachtoffers en daders identificeren.

Dat is wat er al eeuwen gebeurt, en telkens weer misloopt.

Christophe Busch is de schrijver van De duivel in elk van ons. (Zie De duivel in elk van ons) Dit is de neerslag van 30 jaar onderzoek. Hij stelt vast dat net na de Tweede Wereldoorlog alle aandacht ging naar de slachtoffers, wat heel begrijpelijk is.

Maar hij heeft geleerd dat wij ook de dader moeten bestuderen. Zijn boek gaat meta. Hij bestudeert welke mechanismes mensen zo ver brengen dat zij ongelooflijke misdaden begaan. De Tweede Wereldoorlog was letterlijk met Deutsche Gründlichkeit uitgevoerd en gedocumenteerd. Maar de Tweede Wereldoorlog was geen alleenstaand fenomeen. In de twintigste eeuw laten ongeveer één kwart miljard mensen het leven. Als je de mechanismes kunt onderkennen, dan kan dat de eerste stap zijn om een vicieuze cirkel te doorbreken.

Als wij de geschiedenis zich niet willen laten herhalen, dan is het belangrijker dan ooit dat wij inzicht krijgen in mechanismes. In het filmpje hieronder zie je Kris De Meyer en Bart Brandsma.

• Kris De Meyer heeft bestudeerd wat de mechanismes zijn van fake news.

• Bart Brandsma is een expert op gebied van polarisatie.

Familie

Maar het gaat niet alleen over genocides. Het is ook van toepassing op kleine schaal. Zo kun je soms zien dat dezelfde familieruzies zich generatie na generatie herhalen. Bestudeer de mechanismes die het telkens zo ver brengen. Zo kun je zien wat je moet veranderen als je de vicieuze cirkel wil doorbreken.

Zo kan het zijn dat je best enkele familieverplichtingen laat vallen...

Bedrijven

Wanneer wij het in de bedrijfswereld hebben over meta-denken, hebben wij het over processen en procedures of quality assurance. Om te vermijden dat dezelfde problemen telkens terugkeren, spreek je met collega's hoe je te werk gaat. Als er een bestelbon binnenkomt: Wie behandelt die? Welke informatie stroomt door naar wie? En wie doet uiteindelijk wat?...

Met andere woorden, los niet alleen het concrete probleem op. Als een klant een verkeerde levering krijgt, los het probleem op, maar check ook of er geen fout zit in het systeem. Een eenmalige reparatie van een systeem kan veelvuldige problemen in de toekomst oplossen. Een win-win voor iedereen.

Religie

Wanneer iets maatschappelijk fout loopt, dan lokt dit protest uit. Dit kan politiek zijn, maar het kan eveneens religieus zijn. Het risico dat wij lopen, is dat wij het onrecht willen bestrijden door hetzelfde systeem in te voeren, maar met gewijzigde rollen. In Levenszin geef ik een voorbeeld in de politiek. Maar er zijn nog andere voorbeelden. Bijvoorbeeld in religie.

Mensen zien mistoestanden in hun kerk. Beetje karikaturaal gesteld, zij nemen de bijbel, schrijven voor elke zin "Not" of "Δεν". Maar finaal maken zij een nieuwe vereniging (of een nieuw Verbond), installeren daar een nieuwe hiërarchie, vervangen Eerste Communie door Lentefeest en zij reiken elkaar hun jaarlijkse prijs van het Atheïsme.

Maar wat is het risico? Atheïsten gooien de "God" buiten en zij bouwen een eigen structuur. En dit is het begin van een polarisatie. (Hoe polarisatie werkt, zie Bart Brandsma hierboven)

Bij die polarisatie zijn er twee kampen. In dit geval de [Ultra Conservatieve] Katholieken en de Atheïsten. (Ik weet het, ik ga hierbij uitermate kort door de bocht.)

Maar wat is het straffe: eigenlijk gaan niet alleen de Katholieken uit van een godsbeeld waarbij de ALMACHTIGE is, ook de Atheïsten gaan uit van zo'n godsbeeld waarbij GOD onderwerping eist, en eigenlijk een grote narcist is. In de discussie zijn er zo maar twee mogelijkheden: ofwel bestaat er een god en is hij de Uber Narcist ofwel bestaat er geen god.

Maar als je op een hoger niveau gaat denken, kun je alle denkprocessen terugvinden en zo de hiaten vinden.

• Atheïsten gooien misschien het kind weg i.p.v. het badwater

• De conservatieve Katholieken aanbidden misschien meer het instituut i.p.v. God

  • Zij aanbidden misschien teveel het goud in Vaticaanstad

• Er wordt nogal eens over God de Vader in de 3de persoon gesproken (m.a.w. wij zeggen wel eens "Hij zei..."

  • Moeten wij God niet aanspreken in de 1ste persoon meervoud? Zit de Goddelijke vonk niet in elk van ons? (Matteüs 25. Hierin zegt Jezus dat wanneer men een van de minste broeders helpt, men Hem helpt. Door hen die in nood zijn te ondersteunen, help je dus Jezus zelf.)

  • God gaat niet over geld, macht en kathedralen, maar over liefde, over voor elkaar zorgen.

• Zijn sommige Humanisten niet meer Katholiek dan de officiële Katholieken? Zij dragen de waarde van de mens heel hoog in het vaandel. Maar deed de Jezus uit het Evangelie dit ook niet?

Als wij dan naar de mechanismen kijken van polarisatie, zou het kunnen dat de bekommernis zowel bij een échte Katholiek als bij een échte Atheïst er een is van voor elkaar zorgen, elkaar graag zien?

Conclusie

Wanneer iets structureel fout loopt - op grote schaal of of kleine schaal - dan kunnen wij een nieuw systeem installeren. Dat is wat er ook vaak in het verleden is gebeurd op maatschappelijk niveau.

Maar daarbij moeten wij opletten dat wij eigenlijk niet hetzelfde systeem invoeren maar met de rollen gewisseld, waarbij de slachtoffers de helden worden, maar waarbij de 'scheefgangers' uiteindelijk de nieuwe slachtoffers worden.

Om next level te gaan, kun je beter kijken wat de mechanismes zijn die tot de scheve situatie geleid hebben. Om zo tot een nieuw systeem te komen dat niet meer die structurele fout produceert.